Werk je veel met kinderen? Dan kom je ongetwijfeld kinderen met hechtings- of gedragsproblemen tegen. Hoewel je daar als ergo-, oefen- of fysiotherapeut misschien niet direct iets mee doet, beïnvloedt het de behandeling wel degelijk. Wist je dat het behandeleffect valt of staat met jouw (non-)verbale communicatie? In dit blog lees je meer over gedragsproblemen, onveilige hechting en hoe je hier in je behandelruimte mee om kunt gaan.
1 maart 2021 | Auteur: Nick Muhren | Leestijd: 4 minuten
Veilige haven
Al aan het einde van het eerste levensjaar zijn kinderen gehecht aan de volwassenen die een stabiele rol in hun leven spelen. Niet alleen aan ouders en verzorgers, maar ook grootouders en de oppas vormen een veilige haven: zij bieden troost en bescherming als het kind moe of verdrietig is. De basis van veel gedragsproblemen ligt dan ook in de eerste levensjaren van het kind. Als de volwassenen in de directe omgeving van het kind niet fungeren als veilige uitvalsbasis kan een kind onveilig gehecht raken.
Toename
De coronapandemie heeft gezorgd voor een toename van huiselijk geweld en kindermishandeling, blijkt uit een rapport van Fier over de effecten van de coronacrisis. Het is dan ook aannemelijk dat het aantal kinderen dat onveilig gehecht raakte het afgelopen jaar is toegenomen. In de praktijk zal de kinderfysio-, oefen- en ergotherapeut deze kinderen helaas steeds vaker tegenkomen. Het is dus belangrijk om hen te herkennen en te weten hoe je als therapeut omgaat met een kind met hechtingsproblemen.
Onveilige hechting
Onveilig gehechte kinderen vertonen verschillende soorten gedrag. Vermijdend gehechte kinderen richten hun pijn, verdriet of angst vaak naar binnen of reageren agressief als ze gespannen zijn. Zou houden liever afstand, in tegenstelling tot ambivalent gehechte kinderen. Door inconsistent gedrag van hun ouders zijn ambivalent gehechte kinderen vaak juist erg aanhankelijk en passief. Ze missen het zelfvertrouwen van een veilig gehecht kind en zijn vaker boos.
Verstoord gehecht
Kinderen die worden aangeduid als verstoord gehecht groeiden vaak op bij depressieve of gescheiden ouders. Maar de verstoorde hechting kan ook ontstaan als ouders zowel een bron van angst als steun zijn, of als een ouder het kind niet kan beschermen tegen geweld in huis. Het jonge kind vertoont dan vaak vreemd gedrag: het zoekt nabijheid bij vreemden of huilt bij het weerzien van een ouder na een korte scheiding. Oudere kinderen zijn vaker bang of vertonen juist bazig gedrag.
Betekenisvol contact
Naar schatting is 30 procent (!) van de kinderen onveilig gehecht, binnen de verstandelijk gehandicaptenzorg zou dit zelfs 70 procent zijn. Voor de ergo-, oefen- of fysiotherapeut is dit belangrijk om te weten. Dit kan namelijk van grote invloed zijn op de behandeling. Beïnvloeding van klachten maakt immers pas kans in een betekenisvol contact met het kind.
Band opbouwen
Om een vertrouwensband met een onveilig gehecht kind op te bouwen is herkenning een belangrijke eerste stap. Hoeveel scherven nog aan elkaar te lijmen zijn, hangt sterk af van het begrip en inzicht van de therapeut. Onder weerbarstig gedrag en grillige klachten gaat vaak een diep verlangen naar heelheid schuil.
Tips voor therapie
Betekenisvol contact maken met een onveilig gehecht kind vereist geduld en consistentie. Kinderen met hechtingsproblemen zijn vaak sneller overprikkeld, dus zorg voor een prikkelarme omgeving, zeker in de eerste behandelingen. Respecteer grenzen en pas op met affectiviteit: geef het kind de ruimte om naar je toe te komen, maar neem dat initiatief niet zelf, dat kan zelfs averechts werken. Betrek ook de ouders als dat haalbaar is: ondersteun hen bij het herkennen van signalen en leg uit waarom je bepaalde keuzes maakt. Dit helpt hen om ook in de thuissituatie een veiligere omgeving te creëren.
Cursussen in het thema Kinderen
Behandel jij kinderen met groeiproblemen, aangeboren afwijkingen of jeugdaandoeningen? Of wil je jouw kinderfysiotherapeutische kennis verder ontwikkelen?
Kijk dan eens naar het aanbod in onze cursuskalender!
Meer lezen?
Ouders maken zich zorgen over ontwikkeling van hun kind: terecht of onterecht?
Motorische stoornissen bij kinderen met een aandoening in het autismespectrum
Ervaringen van therapeuten met oplossingsgericht coachen bij de behandeling van kinderen
Geschreven door: Nick Muhren MSc, sportfysiotherapeut en vakreferent bij NPi
Datum: 1 maart 2021