Patiënten met eierstokkanker kunnen fysieke en psychosociale problemen ondervinden als gevolg van de ziekte en de behandeling. Naast symptomen van vermoeidheid, misselijkheid, pijn en stress hebben patiënten met eierstokkanker vaak overgewicht, sarcopenie en/of is er sprake van ondervoeding. In haar promotieonderzoek heeft Stephanie Stelten op systematische wijze een beweeg- en voedingsinterventie ontwikkeld. Ook onderzocht ze de haalbaarheid en patiëntervaringen met deze interventie.
📆 6 november 2023 | 🖊 Stephanie Stelten | Leestijd: 4 minuten
Uit de literatuur blijkt dat body mass index (BMI), lichaamssamenstelling, lichamelijke inspanning en een gezond voedingspatroon samenhangen met de overleving bij patiënten met kanker. Ook is bekend dat beweeg- en voedingsinterventies de lichaamssamenstelling, fysieke fitheid en functie en vermoeidheid van patiënten met kanker gunstig beïnvloeden.
Niet generaliseerbaar
Echter, deze studies zijn voornamelijk uitgevoerd bij patiënten met borstkanker. Het is onduidelijk of de resultaten van deze studies ook gelden voor patiënten met eierstokkanker. Dit komt enerzijds doordat eierstokkanker meestal op latere leeftijd en in een gevorderd stadium wordt gediagnosticeerd en anderzijds omdat de behandeling en het ziektebeloop bij patiënten met eierstokkanker anders is dan bij patiënten met borstkanker.
Promotieonderzoek
Het promotieonderzoek had als doel om te identificeren of beweging en voedingsinname de potentie hebben om de aan (de behandeling van) eierstokkanker gerelateerde problemen te verminderen en klinische uitkomsten bij patiënten met eierstokkanker kan verbeteren.
Het onderzoek laat zien dat in het algemeen niet BMI, maar andere methoden voor het bepalen van lichaamssamenstelling (zoals spier- en vetmetingen) beter samenhangen met klinische uitkomsten. Daarnaast onderstreept dit onderzoek de noodzaak voor een beweeg- en voedingsinterventie, omdat veel patiënten met eierstokkanker onvoldoende actief blijken te zijn en een suboptimale voedingsinname hebben. Voor een goede therapietrouw aan een gecombineerde beweeg- en voedingsinterventie is het belangrijk dat de interventie is toegespitst op de specifieke symptomen van eierstokkanker, de bijwerkingen van de behandeling en eventuele comorbiditeiten.
PADOVA-studie
Voor de Physical Activity and Dietary intervention in OVArian cancer (PADOVA) studie is een beweeg- en voedingsinterventie ontwikkeld. Deze interventie is aangepast aan de comorbiditeiten en de ziekte- en behandelingsgerelateerde bijwerkingen die bij eierstokkanker kunnen voorkomen. In deze grootschalig, multidisciplinaire en gerandomiseerde studie werden vrouwen met (epitheliale) eierstokkanker ingeloot in een interventie- of controlegroep.
Interventie- en controlegroep
Deelnemers uit de interventiegroep kregen tijdens de eerstelijn (neo)adjuvante chemotherapie (ongeveer 18 weken) de gecombineerde beweeg- en voedingsinterventie aangeboden. Dit betekende dat zij twee keer per week een uur onder begeleiding van een fysiotherapeut trainden (matig-tot-hoog intensieve kracht- en conditie training) en 1 keer per 3 weken voedingsadviezen van een diëtist hebben ontvangen. Deelnemers uit de controlegroep ontving standaardzorg, die geen fysiotherapie en/of diëtistische begeleiding bevatte.
Therapietrouw
Bij 23 patiënten en hun 23 zorgverleners (fysiotherapeuten en diëtisten) is er kwalitatieve en kwantitatieve data over de therapietrouw van en ervaringen en tevredenheid met de interventie onderzocht. Hieruit bleek dat de therapietrouw van patiënten in de interventiegroep hoog was: de patiënten waren bij het merendeel van de trainingen en de consulten bij de diëtist aanwezig, de mediane trainingsintensiteit was 72% (minimaal 36%, maximaal 100%) van de voorgeschreven dosering.
Positieve ervaringen
Patiënten waardeerden de fysiotherapeutische en diëtistische begeleiding. Ook vonden ze het lotgenotencontact een voordeel, en bemerkten ze een toename in fysieke fitheid, een betere kwaliteit van leven en een herstelden ze sneller na de operatie en/of chemotherapie.
Bij het verschijnen van dit proefschrift zijn de eindresultaten van de PADOVA-studie nog niet bekend. Het antwoord op de vraag of de patiënt baat heeft bij een beweeg- en voedingsinterventie wordt eind 2023 verwacht.
Proefschrift
Bovengenoemde onderwerpen worden uitgebreid besproken in het proefschrift van Stephanie Stelten, getiteld: Physical activity and dietary intake in patients with ovarian cancer dat zij schreef onder begeleiding van promotor prof. Dr. Gemma Kenter en co-promotoren dr. Laurien Buffart, dr. Meeke Hoedjes en dr. Luc van Lonkhuijzen.
🔗 De PDF van het proefschrift is vrij verkrijgbaar via de website van de Vrije Universiteit Amsterdam.
Op zoek naar een scholing op het gebied van oncologie?
Wil je meer weten over fysiotherapie bij oncologiepatiënten? Ben je benieuwd naar de laatste inzichten op het gebied van oncologiefysiotherapie? Of zoek je een praktische cursus?
Kijk dan eens in onze cursuskalender.
Bekijk alle oncologie-scholingen
Geschreven door: Stephanie Stelten
Datum: 6 november 2023